Swiss Army Man (2016)

 «Άνθρωπο-Ελβετικό σουγιά» χαρακτηρίζει το φιλμ των «Daniels» (Daniel Kwan και Daniel Scheinert) τον χαρακτήρα του Daniel (κι αυτός) Radcliffe, ένα ομιλούν… πτώμα που ξεβράζει η θάλασσα σε μια παραλία. Κι αυτό γιατί δεν αποτελεί μόνο καλή παρέα για τον απομονωμένο σε κάποιο ερημονήσι (πώς και γιατί, δεν τα μαθαίνουμε με ακρίβεια) Paul Dano, αλλά και ένα χρησιμότατο πολυεργαλείο, με λειτουργίες που περιλαμβάνουν από κλανιές-προπέλα στο νερό μέχρι χέρια που… ανάβουν φωτιές; Κάπως;

Φυσικά, η ταινία ξέρει πολύ καλά πόσο ηλίθιο ακούγεται το κόνσεπτ της. Ως οφείλει, ποντάρει σχεδόν ολοκληρωτικά στο παράλογο και χρησιμοποιεί την εκκεντρικότητά της άκρως ουσιαστικά. Δεν χωράει πολλή αμφιβολία πως τίποτα απ’ όσα συμβαίνουν δεν λαμβάνει υπόψιν το ρεαλισμό ή, οριακά, δεν είναι καν αληθινό εντός του κόσμου της ταινίας. Βεβαίως, υπάρχουν στιγμές όπου οι δύο Daniel μπερδεύουν τα όρια μεταξύ σουρεαλισμού και απλής απόρριψης κάθε αληθοφάνειας (βλ. όταν εμπλέκονται χέρια που ανάβουν φωτιές), πιθανά θεωρώντας πως κάνουν κάτι πιο «κάφρικο» και αντισυμβατικό απ` ό,τι η ταινία τους είναι στ` αλήθεια. Κι αυτό συνιστά ένα αρκετά βασικό ελάττωμα του «Swiss Army Man», καθώς συχνά τείνει να παρεκτρέπεται για χάρη μιας αντισυμβατικότητας-προκλητικότητας (το υποβρύχιο φιλί), αστοχώντας ως προς την «πειραγμένη» εσωτερική του αλληγορία. Ταυτόχρονα, η σκηνοθεσία και το κατά τ` άλλα εμπνευσμένο soundtrack δεν ξεφεύγουν από το κυρίαρχο πνεύμα του αμερικανικού ανεξάρτητου κινηματογράφου, στερώντας από το φιλμ μια αληθινή αίσθηση διαφορετικού.

Έχοντας πει αυτά, ας επιστρέψουμε στο «ηλίθιο» κόνσεπτ της ταινίας και στην ευφυή αλληγορία που κρύβεται εντός του. Εκκινώντας από μια ταυτοχρόνως πραγματικά αστεία και πραγματικά ουσιώδη χρήση της… κλανιάς, όλα τα φαινομενικά βλακώδη, παράλογα ευρήματα του «Swiss Army Man» βρίσκονται στην υπηρεσία μιας ιδιαιτέρως ευαίσθητης ενδοσκόπησης. Η προκλητικότητά του οφείλεται στην κατάρριψη της πολιτικής ορθότητας που ο θεατής έχει μάθει να περιμένει από ένα κινηματογραφικό έργο, κατ` αναλογία με το «ζωντανό πτώμα» του Daniel Radcliffe το οποίο αγνοεί τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς -καθώς και της λογικής. Μέσω αυτού του χαρακτήρα που ερμηνεύει θαυμάσια ο Radcliffe, το φιλμ αποπειράται μια αποδόμηση της ορθής κοινωνικής μας εικόνας, μια αμφισβήτηση των κοινωνικών πρέπει τα οποία καταδικάζει ως υποκριτικά και, ίσως, παράλογα. Σε μια τέτοια κοινωνία δεν χωράς αν δεν μπορείς να την κατανοήσεις. Γιατί τότε αδυνατεί κι αυτή να σε καταλάβει, σε απομονώνει και σε απορρίπτει ως, ας πούμε, «καθυστερημένο». Μέσα σε αυτήν την απομόνωση γεννιέται το «Swiss Army Man» και εν μέσω των παραπάνω κοινωνικών προβληματισμών διαμορφώνει μια γλυκόπικρη, εις βάθος σπουδή πάνω στη μοναξιά και στα πράγματα που κρατάμε σφραγισμένα εντός μας, είτε από φόβο και ανασφάλεια, είτε απλώς επειδή δεν είναι κοινωνικώς αποδεκτά. Από τους ανομολόγητους έρωτες και τις ψυχολογικές μας αδυναμίες μέχρι τις κλανιές.

Μέσα στην επώδυνη ενδοσκόπηση ενός «προβληματικού», κατά τα κοινωνικά προσχήματα, χαρακτήρα, το φαινομενικά χοντροκομμένο κόνσεπτ της ταινίας των δύο Daniel (Kwan και Scheinert) υπηρετεί πιστά μια ευαίσθητη αλληγορία πάνω στη μοναξιά και το παράλογο των κοινωνικών συμβάσεων. Εκτός από όταν προσπαθεί να γίνει πιο αναιδές απ` όσο μπορεί να αντέξει χωρίς να χάσει την ευστοχία του.

Βαθμολογία: 2.5/5